Będąc opiekunami czworonoga, powinniśmy już od wieku szczenięcego zadbać o jego zdrowie, gdyż w tym okresie kształtują się struktury kostne i chrzęstne, a ich prawidłowy rozwój ma istotny wpływ na dalsze, komfortowe i szczęśliwe życie naszego podopiecznego. Dzięki wczesnemu wykryciu choroby stawów u psów, możemy znacznie przyspieszyć proces leczenia i zmniejszyć ryzyko wystąpienia nieodwracalnych zmian w narządzie ruchu.
Choroby wieku szczenięcego
Główną grupę chorób wieku wczesnego stanowią wady rozwojowe takie jak dysplazja stawów łokciowych czy biodrowych. Na skutek niedopasowania poszczególnych części w stawie, dochodzi do nieprawidłowego funkcjonowania, co z czasem doprowadza do zwyrodnienia tego stawu. Bardzo ważne jest wczesne wychwytywanie pierwszych objawów choroby takich jak sztywność chodu czy niechęć do ruchu. Często spotykamy także nie-synchroniczny wzrost kości przedramienia. Mogą występować także enostozy czyli młodzieńcze zapalenie kości, zapalenie i przeciążenie chrząstek, zaburzenie osi kości. Wczesne wykrywanie wad rozwojowych umożliwia szybkie rozpoczęcie leczenia i zmniejsza ryzyko nieodwracalnych zmian w stawie. Szczególnie psy ras dużych powinny być regularnie monitorowane pod kątem ortopedycznym. Rosną one niezwykle szybko, w związku z czym kości zbyt wolno wysycają się składnikami mineralnymi. Należy właściwie dobrać dietę, tak aby zapewniała odpowiedni bilans energetyczny młodego psa, nie powodując jego zbyt szybkiego wzrostu, który może zaszkodzić stawom. Każda kulawizna powinna być jak najszybciej zgłaszana do lekarza weterynarii. Wczesne wykrywanie wad rozwojowych umożliwia szybkie rozpoczęcie leczenia i zmniejsza ryzyko powikłań. Badanie kliniczne w takich przypadkach decyduje o zastosowaniu badań dodatkowych takich jak RTG, USG czy tomografia komputerowa stawów. Coraz szersze stosowanie nowych technik operacyjnych takich jak artroskopia, umożliwia mało inwazyjne leczenie wielu chorób jeszcze przed rozwinięciem pełnego zwyrodnienia stawu. Wiek szczenięcy, jest to również okres większej podatności układu ruchu na urazy. Nawet niewielki uraz potrafi spowodować ciężkie kalectwo w wieku dorosłym, wszystkie niepokojące zdarzenia i objawy powinny być jak najszybciej zgłaszane lekarzowi weterynarii.
Diagnostyka chorób układu ruchu
Każdy przypadek problemów z motoryką u psa i kota powinien być skonsultowany z lekarzem weterynarii. Po wywiadzie z opiekunem i badaniu klinicznym lekarz podejmuje decyzję, czy należy wykonać dalszą diagnostykę. Bardzo ważne jest, aby wykonać badania diagnostyczne około 4 miesiąca życia, w przypadku ras dużych i szybko-rosnących profilaktycznie. Podstawą jest zdjęcie RTG stawów biodrowych i łokci. Jest to bardzo ważne, ponieważ możemy wpływać na sposób rozwoju kości, a u psa którego układ szkieletowy jest rozwinięty, nasze sposoby działania są dużo bardziej ograniczone. Ważne jest także wykonanie w badaniu krwi parametrów wapnia, fosforu i fosfatazy alkalicznej. A przy istniejących gotowych karmach oraz suplementach mineralno-witaminowych, kochający opiekun może nie do końca świadomie „szkodzić” układowi kostno-stawowemu swojego pupila. Ta trzystopniowa analiza, badanie radiologiczne, morfologiczne i wywiad z opiekunem zwierzęcia, pozwalają na pełną diagnozę.
Bardzo ważne jest odpowiednie utrzymanie zwierzęcia – zapewnienie dobrej jakości, zbilansowanej karmy; zapewnienie odpowiednich warunków środowiskowych (ograniczenie śliskich nawierzchni, unikanie nadmiernego wysiłku, unikanie zabaw powodujących przeciążenie stawów itp.). Dla wszystkich psów szalenie istotna jest kontrola masy ciała. W starszym wieku natomiast największą uwagę należy zwrócić na dbanie o aktywność fizyczną, odpowiednie żywienie, stosowanie preparatów chondroprotekcyjnych oraz regularne wizyty u lekarza weterynarii w celu wczesnego wykrywania problemów.
Nadwaga i nieodpowiednia ilość ruchu przyczynami problemów ze stawami
W wielu przypadkach zarówno nadwaga jak i nieodpowiednie natężenie ruchu sprzyjają nasileniu objawów związanych z osteoartrozą stawów. Należy pamiętać, że wszystkie struktury składające się na narząd ruchu podlegają zmianom na skutek przeciążenia spowodowanego nadwagą lub zbyt intensywnym treningiem. Jednym z przykładów choroby związanej z przeciążeniem układu więzadłowego jest zerwanie więzadła krzyżowego przedniego, które jest najczęstszą chorobą stawu kolanowego u psów. Z drugiej strony zbyt mała dawka ruchu sprzyja zanikom mięśniowym i nadwadze. Należy pamiętać, że główną ochroną dla stawów jest prawidłowo rozwinięty układ mięśniowy. Walka z nadwagą, dbanie o prawidłowy rozwój mięśni poprzez odpowiednie dawkowanie ruchu to podstawowe zadania terapii chorób stawów.
Choroby stawów u seniorów
Główne problemy starszego wieku, to choroby zwyrodnieniowe stawów u psów oraz kręgosłupa, choroba zwyrodnieniowa ma zawsze charakter postępujący. Przyczyny problemów ze stawami mogą być różnorodne. U dorosłych psów dysplazja stawów może mieć podłoże genetyczne, ale również błędy w diecie czy nadmierne obciążanie stawów w okresie wzrostu wpływają na jej rozwój. U seniorów, główną przyczyną jest proces starzenia się organizmu, który prowadzi do degeneracji chrząstki stawowej. Objawy mogą obejmować sztywność, trudności w poruszaniu się, ból przy aktywności oraz obrzęk w okolicach stawów. W niektórych przypadkach choroba zwyrodnieniowa jest wtórna do wad rozwojowych takich, jak dysplazja stawu łokciowego czy biodrowego. Problemy zaczynają się wówczas już w wieku kilku miesięcy i postępują przez całe życie. Częstym problemem psów dużych ras są niedowłady kończyn miednicznych wynikające z chorób piersiowo-lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa. Rasą szczególnie dotkniętą chorobami kręgosłupa są owczarki niemieckie. Bardzo istotne w leczeniu tego rodzaju schorzeń jest dbanie o dobrą kondycję psa oraz utrzymanie odpowiedniej wagi. W niektórych przypadkach jest to kluczowe dla skuteczności farmakologicznego czy operacyjnego leczenia tych chorób. W ostatnim okresie coraz szerzej stosowane są nowe metody terapii wykorzystujące czynniki przeciwzapalne i wzrostowe uzyskane z surowicy krwi lub komórki macierzyste stosowane miejscowo przy chorobach stawów i kręgosłupa. Chociaż jeszcze brak jednoznacznej oceny skuteczności ich stosowania, stanowią istotną alternatywę dla leków przeciwzapalnych w przypadku osteoartrozy stawów czy np.: zespołu końskiego ogona.
Choroby stawów u kotów
Jeśli chodzi o koty to wiele opublikowanych badań mówi, że pierwszym objawem problemów ze stawami jakie powinny wzbudzić zaniepokojenie opiekunów jest niechęć do wskakiwania lub zeskakiwania. Wycofanie społeczne pojawia się w bardziej zaawansowanym stadium schorzeń stawów. Warto wiedzieć, że 60% kotów powyżej 6 lat oraz 20% powyżej 1 roku przejawia objawy kliniczne, a te są bardziej subtelne niż u psów, przez co trudniejsze do zaobserwowania przez opiekunów. Koty są bardziej zwinne, stąd kulawizna nie jest częstym objawem. Stawy często są zmienione obustronnie, co koty kompensują i sprawiają wrażenie, że chodzą normalnie. Objawy pojawiają się powoli i najczęściej są niedostrzegane przez opiekunów lub kojarzone z procesem starzenia się. Obserwacja sposobu poruszania się kota jest kluczowa i każda zauważona zmiana motoryki kończyn wymaga konsultacji u lekarza weterynarii.