Nowotwory są niestety, podobnie jak u ludzi, chorobą powszechną u naszych domowych zwierzaków. Częściej zapadają na nie psy i koty w średnim i starszym wieku. Szacuje się, że śmiertelność wśród zwierząt związana z wystąpieniem nowotworu, wynosi nawet do 30%. Rozpoznanie objawów nowotworu jest trudne dla opiekuna czworonoga. Bardzo ważne jest jak najszybsze udanie się do lekarza weterynarii, kiedy tylko zobaczymy zmianę w zachowaniu zwierzaka lub zmiany na ciele. Istnieją metody leczenia, które przynoszą efekty i poprawę jakości życia.
Objawy choroby nowotworowej u czworonoga
Choroba nowotworowa jest bardzo złożona. Świadczą o niej nie tylko zauważane przez opiekuna guzy. Często dochodzi do tzw. zespołów paranowotworowych, które nie wynikają z samej obecności guza, lecz z jego działania na odległe tkanki organizmu. Objawami choroby nowotworowej może być wiele różnych symptomów, np. niedokrwistość (anemia), utrata masy ciała, zmiany skórne, problemy z motoryką czy wymioty.
Geneza choroby nowotworowej
Powstawanie nowotworu jest procesem, w którego następstwie, z prawidłowej komórki organizmu powstaje komórka nowotworowa o zmienionym genotypie i fenotypie. W komórkach nowotworowych, poza gromadzeniem mutacji w materiale genetycznym, dochodzi do zmian w metabolizmie tlenu. Prawidłowe komórki wykorzystują tlen do produkcji energii. Komórki nowotworowe zaspokajają w ten sposób swoje potrzeby energetyczne. Zmienione nowotworowo komórki tracą swoje prawidłowe funkcje. Ich niekontrolowany wzrost w tkankach prowadzi do powstania niewielkiego guza. Łagodne guzki cechuje powolny wzrost i to, że pozostają one na swoim miejscu. Mogą jednak powodować problemy, uciskając na znajdujące się w pobliżu tkanki i naczynia. Natomiast nowotwory złośliwe mają charakter ekspansyjny. Powodują nacieczenia otaczających tkanek i często rozprzestrzeniają się przez układ krążenia do innych narządów.
Rodzaje nowotworów
Istnieje wiele rodzajów nowotworów. Nie ma typowych objawów pozwalających na jednoznaczne rozpoznanie. Jednak to, co najczęściej zauważane jest przez opiekuna to: rosnące zgrubienia i obrzmienia, nie gojące się owrzodzenia, utrata masy ciała, zaburzenia apetytu, nieprzyjemny zapach skóry, trudności w połykaniu, niechęć do wysiłku fizycznego, kulawizny, dyszenie, zmiany w oddawaniu moczu i kału. Choroba nowotworowa jest problemem cywilizacyjnym u psów i kotów. Większość z naszych pupili w wieku powyżej 10 lat, może zachorować. Przyczyny chorób nowotworowych mogą być różne. Należą do nich predyspozycje rasowe. U psów statystycznie najbardziej narażone są rasy: berneński pies pasterski, rottweiler, staffordshire bull terrier, terier walijski, golden retriever, bokser, buldog francuski, alaskan malamute, beagle, sznaucer miniaturowy. U kotów rasy orientalne i syjamskie. Psy i koty mogą cierpieć na rożne rodzaje nowotworów. Do tych występujących częściej należą: nowotwory skóry i tkanki podskórnej, jamy ustnej, chłoniaki, guzy śledziony. U suk i kotek diagnozuje się często przypadki nowotworów listwy mlecznej. Dotyczą one jednak samic niekastrowanych lub kastrowanych w późnym wieku. U suk i kocic kastrowanych poniżej roku życia są niezwykle rzadkie. Ryzyko wystąpienia nowotworu gruczołu mlekowego jest wyższe, jeśli opiekun decyduje się na terapię hormonalną, która jest stosowana w celu eliminowania rui. Kastracja suk i kocic zabezpiecza je przed wystąpieniem raka macicy i jajników oraz ropomacicza, które nie jest chorobą tła nowotworowego, ale jest schorzeniem zagrażającym życiu. Nowotwory często występujące u pacjentów, trafiających do gabinetu to chłoniaki, guzy jamy ustnej, nowotwory śledziony. Lekarz weterynarii jest w stanie postawić rozpoznanie w oparciu o dodatkowe testy diagnostyczne: omacywanie guzów, badania hematologiczne i biochemiczne krwi, biopsję, RTG, USG, endoskopię.
Lepiej zapobiegać i wcześnie wykrywać
Z uwagi na fakt, że nowotwory narządów rodnych występują często, należy poddawać zabiegowi kastracji psy i koty obojga płci, jeśli nie są przeznaczone do reprodukcji. Taki zabieg najlepiej jest wykonać po pierwszej rui. Warto 1-2 razy w roku profilaktycznie wykonywać u czworonoga badania laboratoryjne krwi. U starszych psów i kotów po ukończeniu 5-7 roku życia oprócz badań krwi warto dołączyć diagnostykę obrazową płuc. Jeśli zauważymy najmniejszą zmianę na skórze lub guzek należy natychmiast udać się na konsultację do lekarza weterynarii. W takich przypadkach czas może decydować o rokowaniu i życiu zwierzęcia. Usunięcie chirurgiczne małej, szybko wykrytej zmiany, często oznacza całkowite wyleczenie pacjenta na czterech łapach. W ramach przygotowania do zabiegu chirurgicznego czasem zasadne jest stosowanie preparatów, które mają za zadanie ograniczenie stanu zapalnego, który towarzyszy rozrostowi zmiany nowotworowej. Stosując profilaktykę antynowotworową należy wybierać świadomie pożywienie dla psa i kota, stosownie do jego kondycji zdrowotnej. Warto dbać o układ odpornościowy pupili. Nasze zwierzęta domowe mają żyć w warunkach, które pozwalają na ich dobrostan fizyczny i psychiczny.
Profilaktyka przeciwnowotworowa u psa i kota
Psy i koty starsze częściej chorują na nowotwory. Bardzo ważne jest wykonywanie dwa razy do roku profilaktycznej diagnostyki laboratoryjnej właśnie w tej grupie wiekowej. Badanie morfologiczne pokazuje obraz składników krwi i informuje o stanie zapalnym lub anemii w organizmie czworonoga. Wyniki badań biochemicznych krwi pomagają lekarzowi weterynarii sprawdzić funkcjonowanie większości narządów wewnętrznych, gruczołów oraz ocenę stanu nawodnienia i odżywienia.
Uzupełnieniem diagnostyki laboratoryjnej są badania obrazowe USG, RTG, rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa czy badanie endoskopowe. Badanie ultrasonograficzne pomaga przeanalizować strukturę anatomiczną narządów wewnętrznych. Może być bardzo pomocne przy wykryciu guzów i tętniaków. Badanie RTG pozwala wykryć zmiany nowotworowe m. in. płuc, żołądka, przełyku, tchawicy, kości i kręgosłupa.
Zbilansowana dieta dostarcza psu i kotu odpowiednie ilości elementów odżywczych, dostosowanych do aktualnych potrzeb związanych z wiekiem i stanem fizjologicznym organizmu. Wśród składników odżywczych wyróżniamy takie, które mają rolę budulcową – są to białka, kwasy tłuszczowe – i energetyczną, czyli tłuszcze i węglowodany. Niedobory żywieniowe, w konsekwencji prowadzą do wystąpienia chorób, również nowotworowych.
Do przyczyn powstania chorób nowotworowych zaliczamy również stres, zanieczyszczenie środowiska, a nawet promieniowanie.
Diagnostyka i leczenie nowotwórów u psa i kota
Jeśli podejrzewamy, że nasz pies lub kot może mieć nowotwór, należy jak najszybciej udać się do lekarza weterynarii. Czas może decydować o rokowaniu. W przypadku guzków, bardzo istotna jest ich wielkość. Zmiany bardzo małe mają lepsze rokowanie na całkowite wyzdrowienie.
Podczas wizyty onkologicznej lekarz weterynarii przeprowadza dokładny wywiad z opiekunem. Następnie zleca badania, które mają prowadzić do rozpoznania. Jeśli pacjent ma nowotwór, określa się czy jest łagodny czy złośliwy. W przypadku niektórych nowotworów pomaga wykonanie biopsji cienkoigłowej. Po szczegółowej diagnostyce lekarz weterynarii przedstawia plan leczenia. Wybór terapii zależy od lokalizacji nowotworu i stanu ogólnego pacjenta.
Większość nowotworów wymaga zabiegu chirurgicznego, w celu usunięcia zmiany.
Chemioterapia jest stosowana głównie w przypadkach, które nie kwalifikują się do interwencji chirurgicznej. Często wykorzystywana w przypadku nowotworów układu chłonnego. Przy zaangażowaniu opiekuna i wczesnej diagnostyce można zatrzymać proces nowotworowy i przedłużyć życie naszego przyjaciela na czterech łapach.