Niedokrwistość (anemia) – jest objawem, który towarzyszy wielu chorobom. W badaniu morfologicznym krwi przejawia się ona zmniejszoną liczbą krwinek czerwonych (erytrocytów), obniżoną wartością hematokrytu oraz hemoglobiny. Jej wystąpienie może być wywołane wieloma czynnikami, między innymi inwazją pasożytów. Niezmiernie ważna jest obserwacja zachowania naszego czworonoga, oraz wykonywanie regularnych badań profilaktycznych krwi, które pozwolą szybko ją wykryć. Anemiczny pies jest bardziej zmęczony, może być apatyczny i przygnębiony. Występuje nagła utrata wagi, brak apetytu, krew w wydzielinach, a nawet problemy z oddychaniem. Najczęstszym objawem klinicznym anemii jest u psa zmiana koloru dziąseł. Z różowego przechodzą one w kolor jasnoróżowy, żółty lub wręcz biały.
Czym jest anemia?
Niedokrwistość – anemia, jest stanem patologicznym opisywanym jako obniżenie stężenia hemoglobiny poniżej wartości referencyjnych dla danego gatunku, czyli stanem obejmującym również jakościowe zmiany samych erytrocytów – czerwonych krwinek. Niedokrwistość jest ważnym objawem klinicznym pojawiającym się w przebiegu ogromnej rzeszy różnych stanów patologicznych. Objawy kliniczne mogą przybierać różnorakie nasilenie, co uzależnione jest w dużej mierze od czasu rozwoju anemii.
Objawy anemii
Główne objawy niedokrwistości to bladość lub zażółcenie błon śluzowych, apatia, nietolerancja wysiłkowa, spaczone łaknienie i spadek aktywności zwierzęcia. Opiekunowie czworonogów często zauważają, że ich pupile zaczynają szybciej oddychać, obserwują wyraźniejszą pracę klatki piersiowej, a nawet brzucha, wyczuwają wzrost siły uderzeń serca, zwierzęta szybciej się męczą, zieją. Przyczyn niedokrwistości jest wiele, w związku z tym towarzyszą im zróżnicowane objawy: biegunka, wymioty, ciemny kolor kału, krwiste zabarwienie moczu, obecność wybroczyn, powiększenie węzłów chłonnych, powiększenie śledziony i wątroby, gorączka. Nieleczona anemia u zwierząt młodych może zahamować ich wzrost, uniemożliwić powstanie prawidłowej odporności, wpływać na płodność, a nawet prowadzić do śmierci. Dlatego bardzo ważne jest profilaktyczne wykonywanie podstawowych badań krwi, nie tylko u zwierząt starszych, ale także młodych, których schorzenia te mogą być wywoływane np. obecnością pasożytów.
Rozpoznanie anemii
Anemia to zespół objawów wynikających z zaburzeń w układzie czerwonokrwinkowym. Rozpoznawana jest na podstawie stwierdzenia obniżenia stężenia hemoglobiny, liczby erytrocytów oraz wartości hematokrytu w badaniu morfologii krwi obwodowej. Należy pamiętać o tym, że bardzo istotne w tej sytuacji jest poszukiwanie pierwotnej przyczyny niedokrwistości, bowiem bez jej ustalenia wyleczenie zwierzaka może okazać się niemożliwe.
Przyczyny i rodzaje niedokrwistości u psa
Niedokrwistości dzielimy na regeneratywne jakimi są: utrata krwi, niedokrwistość hemolityczna i nieregeneratywne: choroby przewlekłe, zaburzenia szpiku kostnego, choroby nerek, aplazja-hipoplazja szpiku kostnego, ostra utrata krwi i niedokrwistość z niedoboru żelaza. Niedokrwistość z niedoboru żelaza występuje zarówno u psów jak i u kotów. Jej najczęstsze przyczyny to krwawienia do przewodu pokarmowego (wywoływane przez nowotwory, wrzody żołądkowo-dwunastnicze, pasożyty wewnętrzne), czy silna inwazja pcheł. Rozpoznanie stawia się na podstawie wynik białek wiążących żelazo w surowicy. Podstawowy podział anemii, tak jak wspomnieliśmy, opiera się na podziale ze względu na możliwości odbudowy zniszczonych erytrocytów. Na tej podstawie, anemia może być klasyfikowana jako regeneratywna, ze zwiększoną produkcją czerwonych krwinek lub nieregeneratywna z niewystarczającą odpowiedzią ze strony szpiku kostnego. Niedokrwistości regeneratywne spowodowane są obniżeniem liczby erytrocytów wskutek krwotoku lub hemolizy – rozpadu czerwonych krwinek. Hemoliza może odbywać się wewnątrz naczyń krwionośnych, w szpiku kostnym, wątrobie lub śledzionie. Najczęściej przyczyną niedokrwistości regeneratywnej jest ostry krwotok. Gdy pojawia się krwotok – wewnętrzny bądź zewnętrzny, szpik pobudzany jest do produkcji nowych – jeszcze w pełni nie wykształconych form komórkowych, a one zmieniają się w dojrzałe erytrocyty mające zrekompensować powstałe ubytki. Do hemolizy (rozpadu erytrocytów) dochodzi na tle procesów autoagresywnych, w wyniku wad wrodzonych, pasożytów wewnętrznych krwi, jak przenoszony przez kleszcze pierwotniak Babesia canis, pasożytów przewodu pokarmowego i negatywnego wpływu niektórych leków lub toksyn. Inną przyczyną niszczenia krwinek czerwonych jest hemoliza ich tła immunologicznego, wywołana przez przeciwciała antyerytrocytarne. Anemia nieregeneratywna, jest to stan, w którym szpik kostny nie posiada zdolności do tworzenia nowych form krwinek. Głównie dotyka to wszystkich linii komórek młodocianych. Rzadko zdarza się, że obejmuje jedynie erytrocyty. Tak mocne uszkodzenie szpiku występuje najczęściej wtórnie do przewlekłej niewydolności nerek, przewlekłej niewydolności wątroby, niedoczynności tarczycy, chorób zakaźnych.
Badania wykazały, że mózg zwierząt jest najbardziej podatny na niedobór żelaza przez pierwsze 18 miesięcy życia, a zmiany wywołane niedokrwieniem u młodego psa są nieodwracalne. Psy dotknięte niedoborem tego pierwiastka w tym czasie mogą mieć nawet trudność w zapamiętywaniu komend podczas nauki posłuszeństwa. Szczególną uwagę należy więc zwrócić na suplementację żelaza u suk ciężarnych i karmiących, co ma wpływ na rozwój szczeniąt.
Jak zapobiegać anemii
Opiekunowie psów i kotów mogą zapobiegać występowaniu anemii na wiele sposobów. Po pierwsze powinniśmy prawidłowo odżywiać swoje zwierzęta. Bardzo ważnym aspektem zapobiegania jest wykonywanie okresowych badań krwi i kału u zwierząt. Zaleca się profilaktyczne wykonywanie badania USG jamy brzusznej, które pozwoli na wykluczenie zapaleń przewodu pokarmowego, niewydolności nerek i obecności nowotworów. Istotne jest także zabezpieczanie czworonogów przeciwko pchłom i kleszczom oraz ich regularne odrobaczanie. Zalecana profilaktyka i działania zapobiegające występowaniu pasożytów (zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych) to droga do celu jakim jest zdrowy i szczęśliwy zwierzak.