Wątroba pełni bardzo ważne funkcje w organizmach psa i kota. Niestety objawy chorób wątroby są niespecyficzne, co utrudnia opiekunowi szybkie zaobserwowanie problemu i zorientowanie się, że z wątrobą czworonoga dzieje się coś złego. Jednak na szczęście ten ważny narząd ma zdolności regeneracyjne i jeśli leczenie podejmie się odpowiednio szybko, istnieje duża szansa powodzenia. Możemy dbać o wątrobę na co dzień, podając zwierzętom zbilansowaną karmę. Unikajmy posiłków tłustych i przekarmiania naszych czworonożnych milusińskich. Jeśli mamy już do czynienia z chorobą wątroby, powinniśmy wdrożyć odpowiednią suplementację lub leczenie farmakologiczne pod okiem lekarza weterynarii. Psy i koty, które cierpią na schorzenia wątroby powinny być na specjalnej diecie weterynaryjnej, która ma na celu wspomaganie procesów regeneracyjnych.
Czym jest wątroba i jak działa
Wątroba jest jednym z najważniejszych narządów organizmu. Jest również największym organem układu pokarmowego w organizmie zwierzęcia. Jest gruczołem, bez którego organizm nie jest w stanie funkcjonować. Pełni ona wiele istotnych funkcji takich, jak oczyszczanie krwi z toksyn, produkcja enzymów trawiennych, a nawet magazynowanie składników odżywczych. Do głównych zadań wątroby, należą również: produkcja, magazynowanie i rozpad pokarmu, rozkładanie i przetwarzanie uszkodzonych lub zużytych krwinek oraz białek zawartych w krwi czy też wytwarzanie hormonów. Wątroba produkuje żółć, przechowywaną w pęcherzyku żółciowym, która jest niezbędna do trawienia i przyswajania tłuszczów. Wątroba magazynuje nie tylko białka osocza krwi, ale także witaminy A, D, B12, żelazo, miedź i cynk. Odpowiada za homeostazę organizmu, odgrywa też znaczącą rolę w termoregulacji. Bierze udział w procesach trawienia, usuwania i neutralizacji metabolitów, tworzeniu składników krwi. Inaczej niż w przypadku narządów takich jak nerki, które ulegają trwałemu uszkodzeniu, wątroba ma zdolność do regeneracji. Jej komórki, czyli hepatocyty, nieustannie się odnawiają. Jeśli wątroba jest obciążona szkodliwymi substancjami, infekcjami czy zaburzeniami, dochodzi do osłabienia jej funkcji. Zdolności regeneracyjne wątroby zależą od stadium zaawansowania schorzenia. W większości chorób, przy wczesnym wykryciu dysfunkcji i postawieniu trafnej diagnozy regeneracja może przebiegać pomyślnie.
Choroby wątroby
Zwykle na schorzenia wątroby chorują psy i koty starsze. Choroby wątroby statystycznie częściej występują u takich ras jak: yorkshire terrier, cocker spaniel, doberman czy west highland white terrier. Zespolenie wrotno-oboczne wątroby, może ujawnić się już wieku od pół roku do 2 lat. Predysponowane są na przykład sznaucery, wilczarze irlandzkie oraz bobtaile. Objawy chorób wątroby mogą być niespecyficzne. Do tych najczęściej spotykanych należą: osłabiony apetyt, wymioty, biegunki, bóle brzucha. W stadiach zaawansowanych choroby może pojawić się zażółcenie błon śluzowych i skóry, a nawet powiększenie obrysu brzucha. Chorobom wątroby mogą towarzyszyć zmiany w zachowaniu naszego czworonożnego pupila: apatia, niechęć do zabawy i kontaktu z opiekunem, zwierzęta mogą stać się niespokojne, kręcić się w kółko, czasami jakby napierać głową na ścianę. U kotów występują częściej niż u psów stany gorączkowe.
Przyczyny chorób wątroby
Zaburzenia funkcji wątroby może wywołać wiele czynników. Należą do nich infekcje bakteryjne i wirusowe, stany zapalne, nowotwory, predyspozycje genetyczne, intoksykacje oraz nieprawidłowości związane naczyniami krwionośnymi w wątrobie. Zatrucia pokarmowe i stres to także poważne zagrożenia dla wątroby naszych czworonogów. U psów w codziennej praktyce najczęściej lekarze weterynarii spotykają ostre i przewlekłe zapalenia wątroby, zmiany zwyrodnieniowe, nierzadko niestety także nowotwory. U kotów częściej występuje stłuszczenie wątroby – idiopatycznie lub wtórne, a także zapalenie wątroby i dróg żółciowych. U kotów stłuszczenie wątroby, jest skutkiem braku apetytu. Koty które nie jedzą, mogą mieć problem z otłuszczoną wątrobą. Brak pobierania pokarmu dla kota jest czymś zupełnie innym niż dla psa. Jeśli chodzi o psy, mogą one nie jeść nawet do miesiąca, jedynie pijąc. Natomiast u kotów nawet po 2 dobach bez jedzenia, może dojść do nieodwracalnych uszkodzeń wątroby.
Wątroba posiada dużą rezerwę czynnościową i zdolność do regeneracji. To powoduje, że dopiero rozległe, poważne uszkodzenia wywołują wystąpienie objawów. Jednym ze wskaźników zaburzeń funkcji wątroby jest zmieniona aktywność tzw. enzymów wątrobowych. Przyczynami chorób wątroby mogą być czynniki zakaźne, zatrucia, leki, choroby metaboliczne, niskiej jakości karma czy wady naczyniowe. Zakaźnymi przyczynami są adenowirus wywołujący zakaźne zapalenie wątroby psów (choroba Rubartha) i bakterie z rodzaju Leptospira, odpowiedzialne za leptospirozę. W obu przypadkach już na wczesnym etapie życia możemy zabezpieczyć naszych podopiecznych za pomocą rutynowych szczepień. Podobnie, pamiętając o zabezpieczeniu psów przeciw kleszczom, eliminujemy ryzyko powszechnie występującej babeszjozy, która często może przebiegać z powikłaniami ze strony wątroby.
Zwierzęta otyłe mają większą predyspozycję do wystąpienia chorób wątroby. Dlatego w ramach profilaktyki, aby nie dopuścić do schorzeń wątroby, należy pamiętać, aby nie przekarmiać psów i kotów i unikać podawania im tłustych posiłków. A pod żadnym pozorem nie dawajmy psom i kotom resztek ze stołu, ludzkiego jedzenia czy produktów z listy pokarmów szkodliwych dla pupila.
Diagnostyka chorób wątroby
Dostępne są liczne specjalistyczne procedury laboratoryjne przeznaczone do diagnostyki pacjentów z objawami chorób układu pokarmowego. Testy laboratoryjne obejmują oznaczanie markerów stanów zapalnych układu pokarmowego w surowicy krwi oraz analizę próbek pod kątem obecności czynników zakaźnych. Pierwszym krokiem w diagnostyce chorób wątroby, jest wykonanie badania morfologii i biochemii krwi oraz diagnostyki obrazowej usg jamy brzusznej. Pełna diagnostyka chorób wątroby obejmuje histopatologiczną ocenę wycinków wątroby, biopsję cienkoigłowe czy scyntygrafię. Wskazówką ze strony opiekunów zwierząt w diagnostyce jest pełny i dokładny wywiad obejmujący informację o przyjmowaniu przez zwierzę leków potencjalnie hepatotoksycznych. Badania zleca lekarz weterynarii po przeprowadzeniu wywiadu i badaniu klinicznym naszego czworonoga. O zaburzeniach funkcji wątroby świadczy zmieniona aktywność enzymów wątrobowych. Należą do nich: aminotransferaza alaninowa (ALT), aminotransferaza asparaginianowa (AST), oraz fosfataza alkaliczna (ALP). Przy analizie badań biochemicznych w kontekście schorzeń wątroby analizuje się również poziomy: glukozy, bilirubiny, cholesterolu, albumin i kwasów tłuszczowych.
Dbanie o wątrobę czworonoga na co dzień
W zapobieganiu chorobom wątroby pomaga stosowanie zbilansowanej diety dostosowanej do potrzeb, wieku i stanu zdrowia naszego psa i kota. Codzienna dawka ruchu na spacerze i aktywności w domu, mają korzystny wpływ na organizm czworonoga, również na pracę wątroby. Regularne monitorowanie parametrów wątrobowych w badaniach laboratoryjnych krwi zaleca się raz w roku u zdrowych psów i kotów, co 6 miesięcy u starszych pupili powyżej 7 roku życia. Stosowanie się do kalendarza szczepień przeciwko chorobom zakaźnym, zalecanych przez lekarza weterynarii pozwala uniknąć zachorowania na choroby, bardzo groźne dla wątroby. Zabezpieczanie pupili przeciwko kleszczom ma również znaczenie dla ochrony wątroby. Powszechnie występująca choroba przenoszona przez kleszcze babeszjoza, może spowodować powikłania w postaci niewydolności wątroby.
Psy i koty, które cierpią na dysfunkcje wątroby czy są narażone na zatrucia lub stany długotrwałej ekspozycji na związki toksyczne powinny mieć zapewnioną ochronę wątroby. Lekarz weterynarii może zalecić stosowanie preparatów, które mają działanie hepatoprotekcyjne i antyhepatotoksyczne.